Ecologisch tuinieren in de lente:

Oh jongens, wat lekker is dat zonnetje! Het is maart, de natuur wordt wakker en wij ook! De langere dagen en het vrolijke geluid van de vogels buiten. Het is tijd om lekker te genieten van alles wat buiten is, inclusief je tuin!

Toen ik net begon met onze huidige tuin, was ik nog niet eens zo bezig met ecologisch of natuurbewust tuinieren. Ik was hoogzwanger en kocht de planten die ik mooi vond bij het tuincentrum of de kweker, en enkel planten die ik meenam van de vorige tuin! Maar door regelmatig te lezen over het afnemen van insecten, vogels en biodiversiteit in Nederland, werd ik me steeds meer bewust: hier moet iets veranderen! Ik moet mijn manier van tuinieren veranderen! Dit was ook een reden dat ik ben begonnen met Vedeverde.

Het hielp in elk geval dat ik een luie tuinierster ben, dus bij mij zul je geen perfect aangeveegde paadjes, een perfect onkruidvrije oprit of een gazon als een biljartlaken aantreffen. Loslaten speelt een grote rol bij ecologisch tuinieren en is daarom voor mij heel logisch! Eerder vind je me gebukt bij een plant of insect om hem van dichterbij te bekijken.

Als je ecologisch wilt tuinieren, zijn er vier basisprincipes die je kunt volgen:

• Natuur: Tuinieren volgens de aanwijzingen van de natuur. Leer meer met de seizoenen en het klimaat mee te werken.
• Milieu: Zorg voor een gezonde leefomgeving en bodem. Gebruik geen pesticiden of kunstmest, minimaliseer verharding en uitstoot bij aanleg of beheer. Waar mogelijk, kies voor biologische opties, houd water vast en laat het infiltreren.
• Landschap en Omgeving: Je tuin maakt deel uit van een groter gebied met lokale flora en fauna. De locatie, stedelijk of landelijk, heeft veel invloed.
• Mens: Genieten en ontspannen. De tuin is gemaakt voor en door de mens, dus pas de tuin aan naar jouw behoeften en wat je mooi vindt.

Tips voor het verbeteren van de bodem:

Ik heb twee gouden woorden voor je: Compost en Mulch: Compost aanbrengen is essentieel voor een gezonde bodem. Het verbetert de bodemstructuur en bevordert het bodemleven.

Mulch (spreek uit: multsj) is een dekentje voor je bodem tegen de kou, de zon en de wind. Een laagje plantenresten, houtsnippers of compost werkt als een natuurlijke zonnebrand en warme deken. Dit is fijn voor je planten en het bodemleven. Je zult merken dat je grond steeds rijker aan bodemleven wordt en je planten gezond en sterk blijven. Nog een voordeel: onkruid kiemt minder goed, dus minder onkruid wieden!

Zaaien en verder groeien:

Welke groenten, kruiden en bloemen kun je al zaaien of planten in de vroege lente? Met welke zaden kun je nu al beginnen?

Bepaal eerst waar je de bloemen of groenten wilt zaaien, of misschien allebei. Zodra je de locatie hebt bepaald, kun je alvast gaan voorzaaien. Terwijl je zaailingen ontkiemen (vaak tussen 7 tot 14 dagen), kun je een plantbed voorbereiden zodat je plantjes straks buiten verder kunnen groeien.

Dit kan ook eerst nog in een kas of koude bak. Als je dat niet hebt, werkt een grote doorzichtige plastic opbergbak ook super goed. Zolang je zaailingen maar buiten verder kunnen groeien op een beschutte plek. In het vroege voorjaar kunnen nachtvorst, wind en winterse buien nog veel schade aanrichten aan je jonge plantjes.

Buiten zaaien: Begin daarom met ‘winterharde’ of half-winterharde soorten (vaak ook koude kiemers genoemd).

• Eenjarige (inheemse) bloemen: Korenbloemen (Centaurea cyanus), bolderik (Agrostemma githago), duifkruid (Scabiosa columbaria) en duizendblad (Achillea millefolium). Probeer ook wat exotischere soorten zoals reukerwten (Lathyrus odoratus), een leuke bloeiende klimmer die heerlijk ruikt!.
• Vaste planten: Lupine en Echinacea kun je binnen voorzaaien.

Vaste planten kun je nu ook volop bij kwekers vinden en deze zullen steeds meer aangevuld worden gedurende de komende maanden!

Snelle groeiers zoals sla en kruiden als koriander, basilicum en peterselie zijn hier geschikt voor. Al deze soorten kun je na ijsheiligen buiten zetten. 

Tip: Zoek in je webbrowser ook eens op ‘schone zaden’.

Een hakselaar is handig bij grote hoeveelheden snoeiafval. Bedenk alleen wel dat er veel nuttige insecten nog zullen schuilen in de stengels van deze afgestorven plantdelen, dus doe dit liefst zo laat mogelijk. Maar het is altijd beter dan afvoeren met de groene container!

Vergeet niet ook de aarde van je potten te bedekken met mulch, dit voorkomt veel verdamping.

Bemesten: Planten bemest je het liefst in het voor- of najaar. In het voorjaar, als de planten net weer beginnen met groeien, hebben ze voedingsstoffen uit de grond nodig om te groeien. Compost aanbrengen, eventueel met wat mulch, is dan ideaal. Het voedselweb is de symbiose tussen alle levende organismen in de grond en speelt een cruciale rol in het leveren van voedingsstoffen aan je planten.Voor planten in bakken of potten is extra bemesting afhankelijk van je beplanting vaker nodig.

Regenwateropslag: Installeer regentonnen om regenwater op te vangen en op te slaan. Dit water kun je later gebruiken om je planten te bewateren, wat zowel milieuvriendelijk als kostenefficiënt is. 
Meer begroeiing en verschillende hoogtes: Creëer een tuin met diverse begroeiing en verschillende hoogtes, zoals kort en lang gras, planten borders, struiken en bomen en laat schuttingen of muren begroeien met klimplanten. Dit helpt om water vast te houden en biedt verkoeling en schaduw, wat verdamping vermindert. 

Door deze technieken toe te passen, kun je water efficiënter gebruiken en bijdragen aan een gezonde, ecologische tuin. 

Waarmee Nog Wachten?

Vorstgevoelige Planten: Deze planten kun je beter uitstellen tot na de laatste vorst. Niet-winterharde soorten zaai of plant je nog niet buiten. Eventueel kun je ze al binnen voorzaaien, maar ik zou nog even wachten tot eind maart/begin april.
Snoeien: Sommige struiken en bomen kun je beter later in het seizoen snoeien.Er zijn bomen die in het voorjaar een sterke sapstroom hebben. Ze gaan ‘bloeden’ als je ze in het voorjaar snoeit, dit stopt echter weer als de bladeren verschijnen. Dit geldt voor de berk, esdoorn, haagbeuk, kastanje en walnoot; de zogenaamde ABC-bomen. Snoei deze bomen alleen in de zomer (in juni-juli). Dit geldt ook voor vorstgevoelige soorten en planten die bloeien op nieuw hout. Snoei deze planten na de bloei of in de zomer om schade door vorst te voorkomen.

Onderhoud en Zorg

Onkruidbeheer: In de natuur bestaat geen perfectie, en onkruid is gewoon een plant op de verkeerde plek. Wieden en mulchen zijn het meest effectief. Probeer de grond zo min mogelijk te verstoren om te voorkomen dat onkruidzaden ontkiemen. De no-dig methode van Charles Dowding is ideaal voor nieuwe borders of moestuinen. Accepteer dat de natuur niet altijd netjes is!

Groene aanslag: Groene aanslag op bestrating, potten en tuinmeubels hoort erbij. De zon bleekt dit snel weg. In schaduwrijke hoekjes kun je aanslag verwijderen met water, zand en een borstel. Gebruik geen hogedrukreiniger, azijn of groene aanslagverwijderaar, want dit maakt de bestrating poreus en is slecht voor het milieu en bodemleven.

Natuurlijke bestrijding: Zorg voor biodiversiteit en accepteer dat je tuin gedeeld wordt met ander leven. Vogels, spitsmuizen, egels en lieveheersbeestjes helpen plagen onder controle te houden. Als de balans verstoord is, gebruik dan biologische bestrijdingsmiddelen zoals aaltjes of verwijder plagen handmatig.

 Je tuin een thuis voor alles. Zorg voor een diversiteit aan planten die voedsel en schuilplaatsen bieden voor vogels, kleine dieren en insecten. Kies planten waar je zelf ook van kunt genieten, zoals fruitbomen en bessenstruiken, en creëer een plek waar je kunt ontspannen en genieten van de natuur.

Begin vandaag nog met ecologisch tuinieren en ervaar de vele voordelen die het te bieden heeft!

Deel je ervaring met ecologisch tuinieren! Heb je tips of ideeën? Deel je bevindingen in de reacties, zo kunnen we elkaar inspireren en de natuur een handje helpen!